پرش اگزون: رویکردی نوین در درمان جهش‌های ژنتیکی

پرش اگزون چیست؟

پرش اگزون یک تکنیک زیست‌شناسی مولکولی است که برای دور زدن جهش‌های ژنتیکی به‌کار می‌رود. این روش از طریق اصلاح پردازش RNA، امکان حذف اگزون‌های جهش‌یافته را فراهم می‌کند، به‌طوری که سلول‌ها بتوانند یک نسخه عملکردی‌تر از پروتئین مربوطه تولید کنند.

مکانیسم پرش اگزون چگونه عمل می‌کند؟

در ژن‌ها، مناطق کدکننده به نام اگزون‌ها دستورالعمل‌هایی برای تولید پروتئین‌ها ارائه می‌دهند که توسط اینترون‌های غیرکدکننده جدا شده‌اند. در مواردی که یک جهش منجر به قطع زودهنگام ترجمه پروتئین می‌شود، الیگونوکلئوتیدهای ضدحس (AONs) به RNA پیش‌پیام‌رسان متصل می‌شوند و باعث می‌شوند که سلول در هنگام پردازش RNA، اگزون معیوب را حذف کند. این کار باعث بازگرداندن چارچوب خواندن ژن و تولید پروتئین عملکردی می‌شود.

نقش پرش اگزون در درمان دیستروفی عضلانی دوشن (DMD)

پرش اگزون به‌عنوان یک روش درمانی نویدبخش برای دیستروفی عضلانی دوشن (DMD) شناخته شده است. این بیماری ناشی از جهش در ژن دیستروفین است که منجر به از بین رفتن عملکرد این پروتئین می‌شود و باعث تحلیل عضلات در بیماران می‌گردد.

تکنیک پرش اگزون با حذف بخش‌های خاصی از RNA دیستروفین، به سلول اجازه می‌دهد یک نسخه کوتاه اما عملکردی از دیستروفین تولید کند. در نتیجه، DMD می‌تواند به فرم خفیف‌تر دیستروفی عضلانی بکر (BMD) تبدیل شود که در آن پروتئین دیستروفین کوتاه‌تر اما همچنان فعال است.

داروهای تأیید شده پرش اگزون

در سال‌های اخیر، چندین داروی پرش اگزون برای درمان DMD مورد تأیید سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) قرار گرفته‌اند. این داروها شامل:

• اتپلیرسن (Eteplirsen) - هدف: پرش اگزون 51
• گولودیرسن (Golodirsen) - هدف: پرش اگزون 53
• ویلتولارسن (Viltolarsen) - هدف: پرش اگزون 53

این داروها برای بیماران دارای جهش‌های خاصی در ژن دیستروفین طراحی شده‌اند و می‌توانند به طور بالقوه 50٪ از بیماران DMD را تحت پوشش قرار دهند.

اهمیت آزمایش ژنتیکی در پرش اگزون

از آنجایی که پرش اگزون فقط برای جهش‌های خاصی مؤثر است، آزمایش ژنتیکی برای تشخیص جهش‌های فردی بیماران DMD ضروری است. این آزمایش‌ها به پزشکان کمک می‌کنند تا مشخص کنند که آیا یک بیمار کاندیدای مناسب برای پرش اگزون است یا خیر.

چالش‌ها و محدودیت‌های پرش اگزون

اگرچه پرش اگزون یک روش امیدوارکننده است، اما همچنان دارای محدودیت‌هایی است، از جمله:

• پرش اگزون فقط برای زیرمجموعه‌ای از بیماران DMD با جهش‌های خاص مؤثر است.
• سطح دیستروفین بازسازی‌شده معمولاً پایین است و ممکن است نتایج بالینی متغیری داشته باشد.
• درمان نیازمند تزریق‌های مکرر است که می‌تواند بار درمانی را افزایش دهد.

نتیجه‌گیری

پرش اگزون یک پیشرفت انقلابی در درمان جهش‌های ژنتیکی، به‌ویژه در دیستروفی عضلانی دوشن، محسوب می‌شود. با این حال، این روش هنوز محدودیت‌هایی دارد و نیاز به بهبود‌های بیشتر در سطح ژنتراپی و دوزهای درمانی وجود دارد.

ادامه تحقیقات و توسعه داروهای جدید می‌تواند به افزایش اثربخشی پرش اگزون و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند.

 آیا پرش اگزون می‌تواند کلید درمان دیستروفی عضلانی دوشن باشد؟ تحقیقات آینده پاسخ خواهد داد!