توسعه‌های اخیر و علاقه صنعت به ژن‌درمانی برای دیستروفی عضلانی دوشن
مقدمه
دیستروفی عضلانی دوشن (DMD) یک بیماری ژنتیکی وابسته به کروموزوم X است که باعث تحلیل تدریجی عضلات می‌شود. این بیماری به دلیل جهش در ژن دیستروفین رخ می‌دهد که پروتئینی ضروری برای ثبات عضلانی را کد می‌کند. بیماران معمولاً بین ۲ تا ۵ سالگی علائم ضعف عضلانی را نشان می‌دهند و در نهایت با پیشرفت بیماری دچار نارسایی قلبی یا تنفسی می‌شوند. در حالی که برخی روش‌های درمانی مانند آنتی‌سنس الیگونوکلئوتیدها برای بازگرداندن بیان دیستروفین تایید شده‌اند، اما کارایی آنها محدود است و نیاز به توسعه درمان‌های جدیدی مانند ژن‌درمانی احساس می‌شود.
انتظارات از ژن‌درمانی
در ژوئن ۲۰۲۳، داروی Elevidys (SRP-9001) از شرکت Sarepta Therapeutics اولین ژن‌درمانی تأییدشده برای DMD شد که از یک وکتور ویروسی AAV برای انتقال ژن میکرو-دیستروفین استفاده می‌کند. این روش امیدهای زیادی را برای درمان قطعی DMD زنده کرده است. در ژوئن ۲۰۲۴، این درمان برای بیماران راه‌رونده و غیرراه‌رونده بالای ۴ سال نیز تأیید شد، که نقطه‌عطفی در درمان این بیماری محسوب می‌شود.
علاوه بر این، آزمایش‌های بالینی روی ژن‌درمانی‌های مشابه از شرکت‌های Solid Biosciences، Regenexbio و Genethon همچنان در حال انجام است. همچنین، تکنیک CRISPR به عنوان یک رویکرد پیشرفته برای ویرایش ژن‌های معیوب، در حال ورود به مرحله آزمایش‌های بالینی است.
نگرانی‌های موجود درباره ژن‌درمانی
- شکست در کارآزمایی‌های بالینی: در ژوئن ۲۰۲۴، شرکت Pfizer اعلام کرد که داروی ژن‌درمانی fordadistrogene movaparvovec (PF-06939926) در آزمایش فاز III موفق به دستیابی به اهداف درمانی نشد.
- عوارض جانبی شدید: برخی آزمایش‌ها نشان داده‌اند که استفاده از وکتورهای ویروسی AAV می‌تواند باعث مشکلات ایمنی از جمله التهاب عضله قلب و واکنش‌های ایمنی خطرناک شود.
- مرگ بیماران در آزمایش‌های ژن‌درمانی: در سپتامبر ۲۰۲۳، یک بیمار ۲۷ ساله که تحت درمان CRISPR قرار گرفته بود، به دلیل سندرم زجر تنفسی حاد درگذشت.
نظر کارشناسان
با اینکه ژن‌درمانی یک روش نویدبخش برای درمان DMD محسوب می‌شود، چالش‌های ایمنی و اثربخشی آن نباید نادیده گرفته شود. بررسی داده‌های ۱۹ ژن‌درمانی تأییدشده توسط FDA نشان می‌دهد که بسیاری از آنها بر اساس آزمایش‌های غیرتصادفی تأیید شده‌اند و برخی حتی بدون شواهد قطعی از اثربخشی بالینی به بازار عرضه شده‌اند.
یکی از ابتکارات مهم در این زمینه، همکاری میان شرکت‌های مختلف برای به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات مربوط به عوارض جانبی و بهینه‌سازی پروتکل‌های درمانی است. علاوه بر ژن‌درمانی، توسعه سایر روش‌های درمانی مانند درمان‌های حفاظت از عضلات و مهارکننده‌های HDAC نیز می‌تواند به بهبود درمان DMD کمک کند.
نتیجه‌گیری
ژن‌درمانی برای دیستروفی عضلانی دوشن در حال تبدیل شدن به یک رویکرد کلیدی در درمان این بیماری است. با این حال، اثربخشی و ایمنی این روش هنوز به طور کامل تثبیت نشده است. تحقیقات آینده باید بر روی بهینه‌سازی روش‌های انتقال ژن، کاهش عوارض جانبی و توسعه درمان‌های ترکیبی متمرکز شود. همچنین، حمایت از بیماران و خانواده‌های آنها و ایجاد چارچوب‌های نظارتی قوی برای اطمینان از ایمنی این درمان‌ها ضروری است.
| Field | Details |
| Title | Recent Developments and Industry Interest in Gene Therapy for Duchenne Muscular Dystrophy |
| Authors | Hidenori Moriyama, Toshifumi Yokota |
| Corresponding Author | Toshifumi Yokota |
| Publication Date | 3-Nov-24 |
| Journal | Expert Opinion on Biological Therapy |
| Keywords | Gene therapy for Duchenne muscular dystrophy, CRISPR-based gene editing techniques, micro-dystrophin therapy, AAV vector-based treatment, gene therapy safety challenges, FDA approvals for gene therapy |
| Methods Used | Clinical trial data analysis, review of gene therapy studies, evaluation of safety and efficacy concerns |
| Study Type | Expert Review |
| DOI | 10.1080/14712598.2024.2422998 |
